رشته فقه و حقوق قديمی‌ترين و اصيل‌ترين رشته از دانش‌های دينی و اسلامی است که پایه‌های آن در زمان نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار (علیهم السلام) نهاده شده است و به جهت نياز فراوان مسلمانان به احکام الهی در زندگی روزمره خود رشد و بالندگی بسياری داشته است. اين دانش تا پیش از تأسيس دانشگاه در ايران اصلی‌ترين دانش مورد توجه در حوزه‌های علميه بوده است و هم‌اکنون نیز طلاب حوزه‌های علميه فقه را به عنوان محوری‌ترين درس حوزوی می‌آموزند لکن اين دانش با تأسيس دانشگاه، برای نخستين بار به صورت رشته دانشگاهی در سال 1313 در دانشکده معقول و منقول (دانشکده الهيات امروزی) دانشگاه تهران تدريس گرديد. البته بايد عنايت داشت که فقه دانشگاهی با فقه حوزوی در هدف‌گذاری تفاوت‌هایی دارد. فقه در حوزه‌های علميه عمدتا با هدف مجتهدپروری و با روش‌های سنتی‌تر تدريس میشود لکن فقه دانشگاهی با توجه به محدوديت‌هایی که با آن مواجه است امکان مجتهدپروری ندارد و از اين روی با هدف محقق‌پروری و با روش‌های نوين‌تر سامان يافته است.
هدف از ایجاد رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی آشنایی دانشجویان با مبانی فقه امامیه، حقوق موضوعه ایران و مقایسه آن با مکتب‌های حقوقی دیگر است.
ویژگی این رشته تلفیق مناسب بین دروس تخصصی حوزوی فقهی و مباحث اصولی با دروس حقوقی مانند حقوق تجارت و حقوق تطبیقی، حقوق بین الملل، حقوق جزای عمومی واختصاصی، حقوق خانواده و….. در جهت کاربردی کردن دروس فقهی است وذاز طرف دیگر تبیین مبانی، استدلالات و تحلیل ریشه‌های فقهی مباحث حقوقی و قانونی در نظام جمهوری اسلامی ایران که برگرفته از فقه امامیه می‌باشد به خوبی محقق می‌گردد. آشنایی با قواعد فقهی و متون و منابع فقهی اصیل و معتبر شیعه، دانشجویان را با احکام فقه امامیه آشنا نموده و قدرت تحلیل واستدلال واستباط را در ایشان تقویت می‌کند.
تحقیق پیرامون مسایل جدید و مستحدثه، بررسی تحلیلی در خصوص موضوعات ومشکلات قانونی کشور، بررسی آثار جدید محققین اسلامی در زمینه آراء فقهی جدید و نیز مذاهب خمسه اسلامی به صورت مقارن وتطبیقی ، آشنایی با نظرات فقهاء اسلام در سیر وتحول تاریخی آن وجریان شناسی فقهی وحقوقی مسایل مختلف در حوزه های اجتماعی ونظامی وحکومتی و اقتصادی و خانوادگی و… از منظر فقهی. پاسخگویی به شبهات فقهی حقوقی در امور مختلف به ویژه مسایل زنان از مباحث مطرح در این رشته است.
اگر می خواهید همه چیز درباره رشته دانشگاهی فقه و مبانی حقوق و همچنین کنکورهای ارشد و دکتری بدانید این صفحه و لینک های آنرا مو به مو مطالعه کنید. اطلاعات این صفحه که حاصل 15 سال تجربه یک تیم علمی- آموزشی در کار کنکور ارشد و دکتری الهیات می باشد.
چرا فقه و حقوق را پادشاه رشته های الهیات می دانند؟
رشته فقه و حقوق به دلیل آنکه مشاغل فوق العاده درآمدزا دارد، یکی از پر مخاطب ترین رشته های دانشگاهی هم در کنکور کارشناسی و هم ارشد است. هر چند در علوم انسانی بهترین رشته از نظر داوطلبان رشته حقوق است، اما جالب است بدانید فارغ التحصیلان فقه و مبانی حقوق بدون آنکه مانند فارغ التحصیلان حقوق، رتبه فوق العاده ای در کنکور دبیرستان داشته باشند، دقیقاً همان موقعیت های شغلی ای را دارند که آنها دارند چه بسی در برخی موارد بهتر! به همین دلیل است فقه و حقوق در میان دیگر گرایشهای الهیات از موقعیت بهتری برخوردار است.
گرایش های فقه و مبانی حقوق
در مقطع کارشناسی ارشد رشته فقه و حقوق، گرایشهای مختلفی وجود دارد که به دانشجویان این رشته امکان می‌دهد تخصص خود را در حوزه‌های مختلف فقه و حقوق توسعه دهند. در زیر، تمامی گرایشهای مقطع کارشناسی ارشد فقه و حقوق را معرفی می‌کنیم:
- گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی: این گرایش بررسی مبانی فقهی و حقوقی اسلامی را در بعد تئوریکال و عملی انجام می‌دهد. دانشجویان در این گرایش با مباحثی مانند اصول فقه، مبانی حقوق اسلامی، فقه مقارن و حقوق خصوصی اسلامی و فقه مقارن و حقوق عمومی اسلامی آشنا می‌شوند.
- گرایش فقه و حقوق خصوصی: این گرایش بررسی مباحث حقوق خصوصی از جمله حقوق مدنی، حقوق تجارت و آیین دادرسی مدنی را در قالب مبانی فقهی انجام می‌دهد. دانشجویان در این گرایش با مفاهیم و قوانین مربوط به حقوق خصوصی آشنا می‌شوند و توانایی تحلیل مسائل حقوقی را با استفاده از مبانی فقهی پیدا می‌کنند.
- گرایش فقه و حقوق جزا: این گرایش بررسی مباحث حقوق جزا و مجازات‌های اسلامی را در قالب مبانی فقهی انجام می‌دهد. دانشجویان در این گرایش با مفاهیمی مانند حدود، قصاص و دیات آشنا می‌شوند و توانایی تحلیل مسائل حقوقی مربوط به حقوق جزا را با استفاده از مبانی فقهی پیدا می‌کنند.
- گرایش فقه و حقوق خانواده: این گرایش بررسی مسائل حقوقی مربوط به خانواده و ازدواج، طلاق، نفقه و حضانت را در قالب مبانی فقهی انجام می‌دهد. دانشجویان در این گرایش با قوانین و مفاهیم حقوق خانواده آشنا می‌شوند و توانایی تحلیل مسائل حقوقی مربوط به خانواده را با استفاده از مبانی فقهی پیدا می‌کنند.
- گرایش فقه و حقوق سیاسی: این گرایش، مباحث حقوقی مرتبط با حقوق سیاسی و نظام حکومتی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
دروس کنکور ارشد فقه و حقوق (منابع کنکور ارشد فقه و حقوق) و ضرائب آنها:
در کنکور کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق 4 درس به عنوان دروس آزمون مطرح است. جالب است بدانید در کنکور ارشد، ضرائب 4 ماده درسی همه گرایشهای رشته فقه و حقوق یکی بوده و به صورت زیر است:
ضرائب دروس کنکور ارشد رشته فقه و مبانی حقوق:
زبان انگلیسی (زبان عمومی و زبان تخصصی): 2
زبان عربی: 4
فقه: 4
اصول: 3
در ارشد فقه و حقوق چه می خوانیم؟
در مقطع ارشد فقه و حقوق، دو درس فقه و اصول فقه از اصلی‌ترین مواد درسی این دوره هستند و همه مباحثی که در این مقطع تدریس میشود مانند: فقه استدلالی، فقه تطبیقی، قواعد فقهیه، آیات الاحکام و … حول این دو محور است.
منابع کنکور ارشد فقه و مبانی حقوق
دروس عمومی
دروس عمومی بین تمام گرایشهای الهیات مشترک است و توضیحاتی که در این قسمت گفته میشود برای تمام گرایشهای الهیات کاربرد دارد. به عبارت دیگر سازمان سنجش، هرسال عینا یک عربی و زبان برای پنج گرایش ارشد الهیات طراحی می‌کند. البته لازم به توضیح است برای درس زبان تنها 15 سوال زبان عمومی مشترک است و 15 سوال زبان تخصصی برای هر گرایشی، از متون تخصصی همان گرایش سوال طرح میشود و همسانی سوالات زبان الهیات به 15 سوال اول برمی‌گردد.
• زبان عربی
چند سالی است که تعداد سؤالات اين درس در آزمون از 30سوال به 20 کاهش یافته و ضريب آن 4 است. با توجه به ضريب آن از مهمترین دروس برای رشته فقه و مباني حقوق اسلامي می‌باشد. بطور کلی تسلط به زبان عربي براي دانشجویان رشته الهیات و معارف اسلامی ضرورتي اجتناب ناپذير است چرا كه زبان اصلي در متون اسلامي مرتبط با اين مباحث، زبان عربي مي‌باشد. گفتنی‌ها درباره درس عربی فراوان است که بعضی از این نکته‌ها راه انسان را ده‌ها ساعت کوتاه و درصد را نیز ده‌ها درصد بیشتر و رتبه را هزاران نفر بهتر خواهد کرد.
دلایل اهمیت درس عربی:
1. این درس ضریب 4 داشته و در بین تمامی ضرایب، بالاترین است.
2. به دلیل مهارتی بودن این درس و باز بودن دست طراح سوال، در طراحی آزمون، یک طراح می‌تواند از یک قاعده صرف یا نحو و یا ترکیب چند قاعده در یک تست، صدها و بلکه هزاران تست طراحی نماید. این در حالی است که در دروس تخصصی رشته‌های مختلف الهیات، این امکان برای طراح وجود ندارد.
3. گستردگی و تنوع نمرات داوطلبان به طوری است که بر خلاف دیگر دروس که درصدها در یک بازه محدود و مشخص است، نمرات در این درس از منفی 33% تا 100% هم دیده شده است. به همین دلیل تفاوت جدی رتبه های داوطلبان با یکدیگر با تفاوت نمراتشان در همین درس ایجاد میشود.
چه منابعی را برای کنکور ارشد فقه و حقوق مطالعه کنیم؟
تست‌های درس عربی از دو بخش اصلی صرف و نحو و ترجمه تشکیل شده است. که در قسمت صرف و نحو بخشی از سوالات تجزیه ترکیب و تشکیل است و بخش دیگری سوالهای صرف و نحوی است. قسمت صرف و نحو 12 تست و بخش ترجمه 8 تست را به خود اختصاص داده است.
کتابهای زیر منابعی است که به تفکیک، برای هر بخش درس عربی قابل استفاده است:
قواعد صرف و نحو:
- درسنامه صرف و نحو عربی نوشته دکتر امیر ذوقی
- ویدیو آموزش و تست صرف و نحو مبادی العربیه 4
ترجمه:
- تست نامه فن ترجمه عربی نوشته خانم دکتر سمیرا قنبری
- درسنامه صرف و نحو آسان دکتر حسین فرجی
دروس تخصصی
دروس تخصصی رشته فقه شامل دو درس فقه و اصول فقه است که توضیحات هر کدام در ذیل ارائه میشود:
• فقه
تعداد سؤالات اين درس در آزمون 30 سؤال است و ضريب آن 4 مي‌باشد و با توجه به ضريب آن از مهمترین دروس برای رشته فقه و مباني حقوق اسلامي می‌باشد. منبع این درس کتاب تحریرالروضه با ترجمه دادورزی است.
• اصول فقه
این درس در آزمون سراسری، شامل 30 سؤال بوده و ضريب آن 3 مي‌باشد. كتاب اصول استنباط علامه حيدري ( ترجمه دكتر عباس زراعت و حميد مسجد سرائي) از منابع اصلي اين درس مي‌باشد، ولی در یکی دو سال اخیر از اصول مظفر هم سوال داده شده، اگر می‌خواهید اصول را خوب بزنید باید اصول مظفر را هم مطالعه کنید.
برای آمادگی برای کنکور ارشد فقه و حقوق، می‌توانید از منابع متنوعی استفاده کنید. خواندن منابع اصلی، سخت و زمان بر بوده و به هیج عنوان به داوطلبان توصیه نمی‌شود. موسسه حافظون برای داوطلبان ارشد فقه و حقوق این منابع را تلخیص و تسهیل کرده به نحوی که تنها با خواندن این منابع شما می‌توانید به رتبه خوبی در کنکور دست پیدا کنید.
منابع کنکور ارشدفقه و حقوق با در بر گرفتن تمامی منابع، به عنوان کامل ترین و مناسب ترین منبع برای داوطلبان ارشد فقه و حقوق شناخته میشود که دروس عمومی و تخصصی را پوشش می‌دهد..
ان بسته شامل:
- درسنامه صرف و نحو
- تست صرف و نحو
- تست ترجمه عربی
- درسنامه فقه
- تست فقه
- کتاب ترجمه و شرح الموجز
- تست اصول فقه
انحراف معیار چیست؟
تفاوت شما با میانگین نفرات دیگر در هر یک از دروس را انحراف معیار می‌گویند. به عنوان مثال اگر میانگین زبان همه داوطلبان 5 درصد باشد و شما زبان را 30 درصد بزنید، شما 25 درصد از بقیه بیشتر زده‌اید. این در حالی است که علاوه بر 25 درصد، یک نمره ویژه‌ای نیز بابت فاصله زیاد شما با داوطلبان دیگر به شما تعلق خواهد گرفت.
با این حساب معلوم میشود چرا با وجود آنکه زبان ضریب 2 دارد ولی 10-15 درصد آن به چه دلیل در رتبه ما تأثیر زیادی دارد.
منبع درس زبان
شمار سؤالات اين درس در آزمون 30 سؤال است و ضريب آن 2 مي‌باشد. همان طور كه از نام آن پيداست ، تعدادي از سؤالات ، زبان عمومي و تعدادي از آنها نيز مربوط به اصطلاحات و متون تخصصي رشته الهیات است که منابع زیر برای این دو بخش پیشنهاد میشود:
1.زبان عمومی
- کتاب تافل بارونز، چاپ قدیم بخش گرامر
- کتاب گرامر خانم ها حمیده و نسترن آستانه
- کتاب ۵۰۴ واژه ضروری
2.زبان تخصصی
- دایره المعارف اسلام
- کتاب شیعه در اسلام علامه طباطبایی
- تاریخ ادبیات عرب نوشته نیکسون زینولد
- ترجمه لاتین قرآن کریم
- کتاب جامع زبان تخصصی الهیات تالیف خانم دکتر پریسا عسکری سمنانی
- توضیحات: اگر وقت زیادی ندارید، سعی کنید کمی گرامر عمومی‌تان را تقویت کنید و با حفظ لغات ضروری زبان انگلیسی (مانند کتاب ۵۰۴) به بخشی از سوالات زبان پاسخ دهید. خیلی از شرکت کنندگان (حتی رتبه های برتر) اصلا زبان نمی‌زنند. هرقدر که بتوانید به سوالات زبان پاسخ درست دهید، به صورت تصاعدی از رقبای خود جلو خواهید افتاد! چه بسیارند کسانی که فقط به خاطر زبان، در دانشگاه های خوب روزانه تحصیل می کنند!
برخی از ویژگی های کتاب های عربی موسسه حافظون
- از درج نکات غیر کاربردی صرف¬نظر شده است.
- نکات قابل ادغام را با یکدیگر ترکیب شد و به‌صورت یک قانون کلی در آمده است.
- تلاش شده که در کنار نقل نکات، به بیان دلائل آنها نیز پرداخته شود تا بدین طریق به خاطر سپردن آنها آسان شود و رویکرد «حفظ نکته» کتاب مبادی تعدیل یافته و به صورتی منطق‌پذیر در آید.
- با استفاده از اَشکال و جدول بندی و رسم نمودار، نظم ذهنی بیشتری برای خواننده ایجاد شده است.
• زبان انگلیسی
زبان، خوان هفتم کنکور الهیات است. هم از نظر آخر بودن اولویت و هم از نظر سنگینی!
تعداد کسانی که جسارت می‌کنند و زبان کنکور را سفید نمی‌گذارند کمتر از 10 درصد داوطلبان است. جالب است بدانید در نمره نهائی هر داوطلب علاوه بر ضریب‌هائی که برای هر درس اعمال میشود، پارامتری بنام «انحراف معیار» نیز بسیار تعیین کننده است.
منبع پیشنهادی برای مطالعه درس عربی
مطالعه کتاب مبادی‌العربیه، به دلیل تجمیع فهرست‌گونه انواع و اقسام قواعد ریز و درشت به صورت نکته نکته، موجب انبار شدن انبوهی از اطلاعات در ذهن دانشجو می¬شود؛ بی آنکه بتواند از آن¬ها در جای مورد نیاز استفاده نماید. لذا معمولاً دانشجویانی که برای درس عربی به مطالعه و حفظ این کتاب بسنده می-کنند، در آزمون نه تنها موفقیت چندانی ندارند، بلکه به دلیل در هم‌آمیختگی ذهنی، تست‌ها را نادرست پاسخ داده و نهایتاً درصد منفی کسب می¬کنند. این دانشجویان از این نکته غفلت کرده‌اند که پدیده زبان پیش از آنکه یک علم باشد، یک «مهارت و فن» است. لذا کسی نمی¬تواند با به خاطر سپردن قواعد و ضوابط و همچنین واژگان یک زبان مدعی شود که آن زبان را فرا گرفته است. بلکه باید از طریق تمرین و ممارست فراوان، آن قواعد و لغات را اولاً به‌صورت ملکه ذهنی خود درآورد و ثانیاً بتواند در کوتاهترین زمان، آنها را بازیابی کرده و با یکدیگر ترکیب نموده و جملات مورد نظر خود را بسازد. قواعد صرف و نحو نیز جز با تمرین زیاد و ملکه سازی، در کنکور قابل استفاده نخواهند بود. چرا که داوطلب باید بتواند در جملاتِ تست¬های کنکور، یک یا چند قاعدۀ به کار رفته در آن تست را در چند ثانیه تشخیص داده و سپس آنها را بهکار گرفته و پاسخ صحیح را انتخاب کند.
برای رفع این مشکلات بهتر است از یک منبع واحد و در عین حال کاربردی و دقیق، مطالعه‌تان را آغاز کنید؛ بهترین جزواتی که شما را از سایر منابع بی‌نیاز می‌کند، توسط موسسه آموزشی حافظون تالیف شده است. موسسه حافظون برای درس عربی سه کتاب تدارک دیده است که شامل صرف و نحو، تست صرف و نحو و فن ترجمه میشود
آینده شغلی فارغ التحصیلان رشته فقه و حقوق در ایران
از موقعیت های شغلی رشته فقه و حقوق در ایران می‌توان به وکیل دادگستری، مشاور حقوقی و کارشناس حقوقی، دفترخانه اسناد رسمی و سردفتری ازدواج و طلاق، پژوهشگر و معلم اشاره کرد.
بطور کلی دوره كارشناسی ارشد فقه و حقوق به منظور دستیابی به اهداف زیر می‌باشد :
– تربیت و تامین مربیان و مدرسان متخصص در مسائل حقوق و فقه اسلامی جهت جذب در دادگستری و سایر نهادهای مشابه مطابق با مصوبات مجلس شورای اسلامی
– تربیت و تامین محقق در زمینه مطالعات و تحقیقات اسلامی در رشته های قرآن و حدیث، تاریخ و تمدن اسلامی، حکمت و کلام اسلامی و عرفان و ادیان.
– تامین نیروی لازم و متخصص برای خدمت در رایزنیها و نمایندگیهای فرهنگی در خارج از کشور
– فراهم ساختن امکانات برای ارتقای سطح علمی و فرهنگی کارشناسان و صاحب منصبان دستگاهها و سازمانهای دولتی در زمینه مطالعات اسلامی.
– جذب داوطلبان مطالعات و تحقیقات اسلامی از کشورهای دیگر جهان
– فراهم کردن زمینه و امکانات تحصیل علوم ومعارف اسلامی برای علاقمندانی که امکان کسب این علوم و معارف در حوزه های علمیه برای آنان وجود ندارد.
امروزه در بین دانشجویان الهیات (فقه و حقوق) این سوال مطرح است که در شاخه های شغلی که وجود دارد اعم از قضاوت و وکالت و مشاوره حقوقی و سر دفتری اسناد و کارمندان قضایی و اداری دادگستری فارغ التحصیلان این رشته می توانند وارد شوند یا خیر؟
به ترتیب مشاغل مربوطه را با مواد و استنادات قانونی بیان می نماییم.
1- قانون شرایط انتخاب قضات دادگستری مصوب 14/2/1361 (ماده واحده)
در این قانون مقرر گردیده که از مردان با شرایط زیر انتخاب خواهند شد:
الف)ایمان و عدالت و تعهد نسبت به موازین اسلام و وفاداری به نظام جمهوری اسلامی ایران
ب) طهارت مولد
ج) تابعیت ایران و انجام خدمت وظیفه
د) صحت مزاج و توانایی انجام کار
ه) دارا بودن اجتهاد به تشخیص شورای عالی قضایی (رئیس قوه قضائیه) و مادام که به اندازه کافی مجتهد باشند و از کسانی که دارای لیسانس قضایی یا لیسانس الهیات (فقه و حقوق اسلامی) باشند رئیس شورای عالی اجازه قضا دهد.
در سال 1363 تبصره 5 این ماده به این ترتیب به تصویب رسید:
بانوان دارای شرایط هم می توانند در دادگاه های مدنی خاص و اداره سر پرستی به عنوان مشاور خدمت کنند. و در اصلاح این تبصره در سال 1374: بانوانی که شرایط قضاوت را دارند با پایه قضایی در پست های مشاورت دیوان عدالت اداری و دادگاه های مدنی خاص (خانواده) قاضی تحقیق و دفاتر مطالعات حقوقی و سایر ادارات که دارای پست قضایی هستند استخدام نمایند .
آیین نامه اجرایی مزبور:
در فروردین ماه 1379 آیین نامه ای با عنوان (آیین نامه اجرایی قانون گزینش و استخدام قضات) به تصویب ریاست قوه قضائیه رسید . این آیین نامه نیز در اجرای قوانین مربوط به سال های قبل در مورد قضات تصویب شده.
ماده1: کسانی (اعم از مرد و زن) می‌توانند در ازمون شرکت کنند که:
اولا: دارای مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد پیوسته در یکی از رشته های حقوق و علوم قضایی و الهیات گرایش فقه و حقوق اسلامی می باشند. همچنین طلاب حوزه های علمیه که دوره سطح را تمام کرده باشند می توانند در آزمون ورودی شرکت نمایند.
ثانیا: دارای شرایط زیر باشند:
تابعیت اصلی ایران – ایمان و عدالت – تعهد عملی نسبت به موازین اسلام – وفاداری به نظام جمهوری اسلامی ایران – داشتن حداقل 22 سال سن
به موجب ماده 5 این آیین نامه:
داوطلبان دارای تحصیلات دانشگاهی باید با معدل 12 از 20 از عهده امتحان در موارد زیر برآیند:
1) آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری که هر یک دارای ضریب 3 است.
2) ادبیات عرب و متون فقهی و همچنین زبان خارجه که هریک دار ای ضریب 2 است.
3) معارف اسلامی – ادبیات فارسی- حقوق مدنی و تجارت و نیز حقوق جزای اختصاصی و عمومی که هر یک دارای ضریب 1 می باشند .
پس با این توضیحات دانشجویان الهیات و رشته های قضایی هیچ تفاوتی با هم نداشته و حتی در بعضی موارد بهتر می توانند در آزمون قبول شوند به لحاظ ادبیات عرب و متون فقه که دارای ضریب 2 می باشند و معارف اسلامی که دارای ضریب 1 می باشد .
وکالت در دادگستری:
به موجب ماده 2 قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری
برای اشخاصی پروانه کار اموزی صادر می شود که علاوه بر دارا بودن دانشنامه های لیسانس یا بالاتر حقوق یا فقه و مبانی حقوق اسلامی یا معادل ان از دروس حوزوی و دانشگاهی دارای شرایط ذیل باشند.
الف) اعتقاد والتزام عملی به احکام و مبانی دین مقدس اسلام
ب) اعتقاد و تعهد به نظام جمهوری اسلامی ایران و ولایت فقیه و قانون اساسی
ج) نداشتن پیشینه محکومیت موثر کیفری
د) عدم اعتیاد به مواد مخدر و استعمال مشروبات الکلی
اشخاص موظف هستند لا اقل یک سال (در حال حاضر یک سال و نیم) به کارآموزی اشتغال ورزند. و در صورت موفقیت به آنها پروانه وکالت پایه 1 داده می شود . (ماده 1)
پس با توجه با ماده ذکر شده فارغ التحصیلان رشته های قضایی با فقه و حقوق هیچ تفاوتی ندارند و هردو رشته می توانند در ازمون شرکت نمایند . و دروسی که در این ازمون گرفته می شوند عبارتند از:
1-حقوق مدنی 2-حقوق تجارت 3-حقوق جزای عمومی 4-حقوق جزای اختصاصی 5-آیین دادرسی مدنی 6-آیین دادرسی کیفری 7-اصول استنباط (فقه)
سلام بهتر است رشته الهيات و معارف اسلامي وفقه و مباني حقوق اسلامي را رشته (مديريت گردشگري و فرهنگ و تمدن) بشود اسم عنوان اين رشته با كمك سازمان سنجش براي دانشجويان و علاقمندان به اين رشته.باتشكر